Roman Piotrowski
Urodzony 15 VII 1898 we Lwowie. Studia na UJK we Lwowie (1920–1923), doktorat (1924), habilitacja (1933). Studia uzupełniające w Berlinie (1929–1930), Paryżu (1930–1931) i Rzymie oraz w London School of Economics (1931–1932). Docent, wykładowca prawa handlowego i gospodarczego na Wydziale Prawa UW (1934–1938), profesor UW (1938). Wykładowca na UJK (1937–1939). Profesor polskiego Wydziału Prawa Uniwersytetu w Oksfordzie (1943–1946). Od 1950/1951 w Zespole Katedr Prawa Cywilnego Wydziału Prawa UW.
Prawnik, specjalista prawa handlowego, gospodarczego i wekslowego.
Sędzia okręgowy w Wydziale Handlowym (1927–1930). Lata 1939–1946 we Francji i Wielkiej Brytanii, m.in. w Ministerstwie Prac Kongresowych Rządu RP w Londynie. Zastępca delegata polskiego przy Międzynarodowym Trybunale w Norymberdze i zastępca członka delegacji polskiej w Międzynarodowej Komisji Zbrodni Wojennych w Londynie (1946–1947).
Członek International Law Association (1929).
Zmarł 26 IV 1963 w Warszawie.
Cartels and Trusts. Their Origin and Historical Development from the Economic and Legal Aspects, London 1933 (wyd. pol. Kartele i trusty: ich geneza i rozwój historyczny pod względem ekonomicznym i prawnym, Warszawa 1933); Rejestr kartelowy. Studium polskiego prawa kartelowego, Warszawa 1938.
Z. Landau, Roman Piotrowski, [w:] PSB, t. XXVI, Wrocław-Kraków 1981.
Urodził się 15 lipca 1898 roku we Lwowie w zasłużonej rodzinie galicyjskiej z tradycjami. Był synem doktora Józefa Piotrowskiego, historyka sztuki, w latach 1912–1918 referenta ochrony zabytków Galicji i Bukowiny w Wiedniu, a od 1920 roku konserwatora zabytków we Lwowie – dla całej Galicji Wschodniej i Wołynia (województwa lwowskie, tarnopolskie i stanisławowskie), autora wielu monografii poświeconych historii sztuki i architektury. Matka, Maria z Rozdolskich, była nauczycielką. Brat, Stanisław Piotrowski, doktor praw, przed 1939 rokiem radca Prokuratorii Generalnej, w okresie okupacji współpracownik delegatury rządu londyńskiego (kierownik referatu do spraw narodowościowych), był członkiem polskiej delegacji przy Międzynarodowym Trybunale w Norymberdze, a następnie sędzią i autorem publikacji o procesie norymberskim oraz zbrodniach hitlerowskich (zagadnieniom tym były również poświecone wykłady, które Stanisław Piotrowski wygłaszał w Europie i Stanach Zjednoczonych).
Roman Piotrowski otrzymał staranną edukację, ukończył m.in. VII Gimnazjum Klasyczne Męskie (im. Tadeusza Kościuszki) we Lwowie, przy ul. Sokoła 2, którego ówczesnym dyrektorem był dr Benon Janowski; w czerwcu 1916 roku zdał maturę.
Od stycznia 1919 do listopada 1921 roku służył w stopniu podporucznika w 9 pułku piechoty legionów VI Brygady Piechoty Legionów 3 Dywizji Piechoty Legionów (gen. por. Leon Berbecki), która walczyła m.in. w Galicji Wschodniej (Zbaraż-Zaław, lato 1919 – wiosna 1920), uczestniczyła w walkach na Białorusi (wiosna 1920), brała udział walkach z 1 Armią Konną Siemiona Budionnego (czerwiec-sierpień 1920) oraz w bitwie warszawskiej (kontrofensywa znad Wieprza) i w bitwie nad Niemnem.
Po wojnie studiował na wydziale prawa Uniwersytetu Lwowskiego im. Jana Kazimierza, gdzie w 1923 roku uzyskał tytuł magistra, a w 1924 roku obronił pracę doktorską i uzyskał tytuł doktora prawa. W 1923 roku rozpoczął pracę jako asystent (później jako st. asystent) przy Katedrze Prawa Handlowego i Wekslowego Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie pracował do 1933 roku. Równolegle z pracą na uniwersytecie we Lwowie odbył aplikację sądową w Sądzie Okręgowym Lwowskim i w latach 1927–1930 był sędzią okręgowym w Wydziale Handlowym Sądu Okręgowego Cywilnego we Lwowie.
W ramach dalszej edukacji Roman Piotrowski udał się na studia zagraniczne. W roku akademickim 1929/1930 studiował na uniwersytecie w Berlinie, w roku akademickim 1930/1931 prowadził badania w bibliotekach Paryża i Rzymu, a w roku akademickim 1931/1932 studiował w London School of Economics. Wynikiem pogłębionych studiów zagranicznych była monografia będąca podstawą habilitacji: Cartels and Trusts. Their Origin and Historical Development from the Economic and Legal Aspects (London 1933).
W zakresie szerokich zainteresowań prof. Piotrowskiego znajdowało się wtedy prawo handlowe, prawo gospodarcze oraz międzynarodowe prawo gospodarcze. Początkowo działalność naukowa Piotrowskiego skupiała się głównie na prawie handlowym; był on jednym z najlepszych w Polsce znawców problematyki prawa wekslowego. Na szczególną uwagę zasługują tu takie prace, jak Zarzuty wekslowe formalne i materialne. Studium z prawa procesowego wekslowego na tle orzecznictwa sądów polskich (1925), Odpowiedzialność cywilna i wekslowa akceptanta wekslowego (1926), czy Zarzuty wekslowe materialne i formalne. Studium z prawa wekslowego materialnego i procesowego (1927). Prace te cechuje naukowa rzetelność, a ich wartość podnosił fakt, że nie były wyłącznie teoretycznym studium problematyki prawa wekslowego, ale powstawały w ścisłym powiązaniu z praktyką; jak wspomniano, prof. Piotrowski w tym czasie był także sędzią w Sądzie Okręgowym Cywilnym we Lwowie, w Wydziale Handlowym.
Kolejnym, a zarazem głównym nurtem zainteresowań profesora było prawo gospodarcze. Interesował się w szczególności problematyką karteli, trustów i innych organizacji pokrewnych. W tej specjalności stał się niekwestionowanym autorytetem nie tylko w kraju, lecz także za granicą. Należy zwrócić uwagę, że dyscyplina naukowa, której się poświęcił, szczególnie wymaga łączenia teorii z praktyką, wzbogacania wiedzy teoretycznej przez doświadczenia praktyczne, ażeby móc z kolei konstruktywnie wspomagać praktykę. Piotrowski realizował te postulaty z dużym sukcesem przez cały okres swojej działalności naukowej.
W 1933 roku opublikował w Londynie wspomniane już, fundamentalne dzieło Cartels and Trusts. Stanowi ono oryginalne, nowe ujęcie genezy i rozwoju historycznego karteli, koncernów i trustów, w sposób zasadniczy odbiegające od panującej w światowej literaturze koncepcji prezentowanej przez naukę niemiecką i włoską. Praca spotkała się z pozytywną oceną nie tylko w literaturze anglosaskiej, lecz także w innych krajach w Europie i poza nią, a przede wszystkim w Niemczech. Wybitny znawca zagadnienia prof. dr Tschierschky z Niemiec, Prezydent Najwyższego Sądu Gospodarczego Rzeszy, redaktor znanej „Kartell-Rundschau”, a we Włoszech prof. dr Francesco Vito, poświęcili w odpowiedzi na tezę prof. Piotrowskiego obszerne rozprawy, w których chociaż bronili stanowiska nauki niemieckiej i włoskiej, równocześnie cenili odmienne, oryginalne stanowisko Piotrowskiego. O niezwykłej wartości naukowej tej pracy świadczy fakt, iż w Anglii, na uniwersytetach w Oxfordzie, Cambridge i w London School of Economies, zalecano pracę prof. Piotrowskiego studentom ekonomii i prawa jako obowiązkową lekturę. Nieznacznie rozszerzona, została ona opublikowana w języku polskim w 1934 roku (Kartele i trusty. Ich geneza i rozwój historyczny pod względem ekonomicznym i prawnym) i została przez fachową krytykę polskich prawników i ekonomistów oceniona bardzo pozytywnie. Praca ta stała się podstawą wszczęcia procedury habilitacyjnej. Po powrocie z Londynu w czerwcu 1933 roku Piotrowski habilitował się z prawa handlowego i międzynarodowego na Uniwersytecie Lwowskim. Uzyskanie habilitacji umożliwiło mu przeniesienie się do Warszawy. Został zatrudniony na Wydziale Prawa UW w 1934 roku na stanowisku docenta, wykładowcy prawa handlowego. Jako docent pracował na Wydziale Prawa w latach 1934–1938, prowadząc wykłady z prawa handlowego i gospodarczego (kartele i organizacje pokrewne).
W okresie tym dał się poznać jako wybitny naukowiec, publikując wiele fundamentalnych rozpraw z zakresu prawa kartelowego. Te niekwestionowane osiągnięcia naukowe spowodowały, iż w wieku zaledwie 40 lat, w 1938 roku został powołany na katedrę prawa handlowego w charakterze profesora nadzwyczajnego UW. Było to niezwykłe wyróżnienie dla tak młodego naukowca, zwłaszcza że była to jedna z najbardziej prestiżowych katedr na Wydziale Prawa UW. Było to podyktowane z jednej strony wyrazem uznania dla osiągnięć naukowych, z drugiej zaś chęcią silniejszego związania prof. Piotrowskiego z Uniwersytetem.
Do wybuchu wojny profesor opublikował jeszcze kilkanaście artykułów i kilka monografii dotyczących tej problematyki, m.in. Ustne umowy kartelowe. Studium z prawa kartelowego (1934), Kartel karbidowy. Monografia prawno-ekonomiczna z dziedziny polskiego prawa kartelowego (1934), Polski kartel cementowy. Studium ekonomiczne (1934), Ustne umowy kartelowe a rygor pisemności w polskiej ustawie kartelowej (1934), „Wspólnota Interesów” jako swoista forma prawna powiązań kartelowych (1935), Kartelowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Monografia z prawa handlowego i kartelowego (1936), O branżowych związkach gospodarczych, zrzeszeniach przemysłowych i cechach. Studium monograficzne prawno-gospodarcze (1936), Rejestr kartelowy. Studium polskiego prawa kartelowego (1938), Nowa polska ustawa kartelowa z 1939 roku. Monografia prawno-gospodarcza (1939). Tak liczne i niezwykle wartościowe naukowo prace, świadczą o ogromnej pasji badawczej i pracowitości młodego naukowca.
W prof. Piotrowskim widziano jednego z najwybitniejszych znawców problematyki prawa handlowego, i to nie tylko na skalę krajową, lecz także międzynarodową, już bowiem od czasu opublikowania pracy Cartels and Trust był osobą dobrze znaną światowej nauce prawa handlowego i utrzymywał szerokie kontakty międzynarodowe, w czym niezwykle pomagała mu znajomość języków obcych. Władał bowiem biegle językiem angielskim i niemieckim, a ponadto znał rosyjski, francuski i włoski. Wyrazem naukowej jego aktywności na arenie międzynarodowej była działalność w International Law Association, do którego należał od 1929 roku.
Wielką zaletą twórczości naukowej profesora było połączenie szerokiej wiedzy teoretycznej z praktyką – początkowo jako sędziego (o czym była już mowa), a od 1934 roku – od czasu przeniesienia się do Warszawy – jako pracownika Ministerstwa Przemysłu i Handlu, gdzie zajmował się sprawami kartelowymi, prowadząc referat, do zadań którego należały m.in. sprawy polityki kartelowej rządu, reprezentowanie interesów państwa przed Sądem Kartelowym i sądami karnymi, opracowywanie projektów rozporządzeń w sprawach kartelowych. Z ważniejszych dokonań w tej dziedzinie, należy zwrócić uwagę na jego udział w opracowywaniu wniosków rządu dotyczących rozwiązania kartelu cementowego i karbidowego. Na tym przykładzie można też dokładnie prześledzić, w jaki sposób praca naukowa Piotrowskiego była powiązana z aktualnymi problemami praktyki kartelowej tego okresu.
Praca naukowa i dydaktyczna Piotrowskiego wykraczała poza ramy Uniwersytetu, z którym silnie związał się z chwilą powołania na katedrę prawa handlowego w 1938 roku. W latach 1937–1939 wykładał także na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie w Studium Dyplomatycznym był profesorem – wykładowcą prawa gospodarczego międzynarodowego.
Oprócz wybitnych osiągnięć na polu naukowym Roman Piotrowski należał równocześnie do niezwykle cenionych i lubianym przez studentów dydaktyków. Był wychowawcą kilku roczników warszawskiej judykatury i palestry, którym mimo znacznego zaangażowania w pracę naukową potrafił w sposób niezwykle przystępny i interesujący przekazywać swoją wiedzę. Mimo ogromnego zaangażowania w pracę naukową, potrafił znaleźć czas, aby także studentom przygotować pomoce naukowe; jeszcze podczas swej pracy na Uniwersytecie Lwowskim napisał kilka podręczników dla studentów: Postępowanie cywilne łącznie z niespornym, egzekucyjnym i konkursowym (w dwóch częściach); Prawo wekslowe i czekowe; Prawo przemysłowe, górnicze i naftowe; Prawo spółdzielcze; Prawo administracyjne.
Niestety, tę niezwykle intensywną pracę naukową i dydaktyczną przerwała wojna, podczas której nie było warunków do rozwijania pracy naukowej w interesujących go dziedzinach nauki. We wrześniu 1939 roku został zmobilizowany do wojska, po zakończeniu kampanii wrześniowej – przez Rumunię, Jugosławię i Włochy – dotarł do Francji, gdzie od listopada 1939 roku do czerwca 1940 roku służył w Armii Polskiej we Francji, utworzonej na mocy polsko-francuskiej umowy z 9 września 1939 i protokółu wykonawczego z 21 września tego roku. Po klęsce Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii, gdzie od lipca 1940 roku (od chwili sformowania) do 15 lipca 1941 roku służył w 1 Brygadzie Strzelców, która wzięła udział w obronie przeciwdesantowej wybrzeży Szkocji. Gdy niebezpieczeństwo niemieckiej inwazji zostało zażegnane, przeszedł z armii do pracy w Ministerstwie Prac Kongresowych Rządu RP w Londynie, w którym pracował do 30 lipca 1945 roku w charakterze radcy prawnego. Wszedł także w skład powołanej przy Ministerstwie Sprawiedliwości Komisji Prac Ustawodawczych, jako referent Działu Prawnego Ministerstwa Prac Kongresowych. Komisję – podporządkowaną bezpośrednio ministrowi sprawiedliwości – tworzyli powoływani przez ministra sprawiedliwości wybitni przedstawiciele nauki i praktyki prawa, a ich głównym zadaniem miało być opiniowanie projektów prawodawczych przedkładanych przez ministra. Ze względu na fakt, iż decydującym motywem w wyborze kandydatów na członków Komisji były posiadane umiejętności, fachowość, dorobek naukowy i praktyka w zawodzie prawnika, zaproszenia otrzymało tylko 17 najwybitniejszych przedstawicieli środowiska prawniczego na emigracji. Organami pracy Komisji było 6 wyłonionych stałych sekcji, których zadaniem było opracowywanie określonego działu prawa. Profesor Piotrowski został członkiem pięciu z nich (I Prawa Politycznego, II Ustroju Sądownictwa, III Prawa i Postępowania Cywilnego, V Prawa i Postępowania Karnego i Więziennictwa, VI Techniki Ustawodawczej). Ponadto w ramach Komisji tworzono ad hoc podkomisje doraźne, powoływane do konkretnego zagadnienia (istniało ich w sumie kilkadziesiąt, a członkiem wielu z nich był Piotrowski).
Wojna w zasadzie odebrała Romanowi Piotrowskiemu możliwość dalszej pracy naukowej. Mimo iż jako wybitny i znany w Anglii znawca prawa handlowego, a w szczególności kartelowego znalazł zatrudnienie na uniwersytecie w Oxfordzie, to nie miał jednak warunków do kontynuowania swoich dotychczasowych badań. W latach 1943–1946 był profesorem prawa handlowego, gospodarczego i procedury cywilnej polskiego Wydziału Prawa. Jednak z punktu widzenia pracy naukowej był to okres w zasadzie stracony, zwłaszcza że doświadczenia zdobyte w tym czasie nie mogły znaleźć zastosowania w nowej powojennej polskiej rzeczywistości; dlatego też w swej pracy na uniwersytecie skupiał się głównie na dydaktyce.
Niezwykle kreatywna osobowość wybitnego naukowca nie potrafiła jednak znieść bezczynności. W czasie wojny profesor porzucił swoje zainteresowania związane z prawem kartelowym, gdyż w zaistniałych okolicznościach gospodarczych, politycznych i społecznych, trudno było prowadzić badania w tym zakresie, a zaczął rozwijać zupełnie nowe. Okres pobytu na emigracji wykorzystał do rozwijania innych swoich zainteresowań, które wiązały się z problematyką Słowiańszczyzny. Ich wyrazem była praca „Karyntia” – ziemia słowiańska. Studium historyczno-prawne, powstała w języku angielskim; niestety względy polityczne nie pozwoliły na jej opublikowanie.
Profesor Piotrowski był chyba jedną z nielicznych osób, które stosunkowo szybko zorientowały się, iż przymierze wielkich mocarstw wcale nie musi realizować nadziei mniejszych narodów, a za fasadą pięknych frazesów kryje się brutalna polityka. Wyrazem tych przemyśleń, dokonanych przez niezwykle jasny, przenikliwy i obdarzony intuicją umysł, było inne dzieło powstałe na emigracji (również w języku angielskim): „Karta atlantycka” – Studium krytyczne z prawa międzynarodowego. Niestety, i w tym przypadku względy natury politycznej nie pozwoliły na jej opublikowanie.
Okres wojennej emigracji kończy się w 1946 roku. Profesor zdecydował się na powrót do Polski – do matki i brata, którzy przetrwali okupację w Aninie pod Warszawą. Powrócił do kraju w styczniu 1946 roku; nie spotkał już ojca, gdyż Józef Piotrowski zginął w Warszawie w 1939 roku. Z dniem 1 marca 1946 roku został mianowany członkiem – zastępcą delegata polskiego przy Międzynarodowym Trybunale w Norymberdze, którą to funkcję pełnił do października 1947 roku, a także zastępcą członka delegacji polskiej w Międzynarodowej Komisji Zbrodni Wojennych w Londynie – do grudnia 1947 roku. Następnie powrócił na odbudowujący się Wydział Prawa UW.
Niestety, był to już zupełnie inny Uniwersytet, niż przed wojną; inne też były priorytety i kierunki badań oraz postawy zarówno pracowników, jak i studentów. Zmiany zastanej rzeczywistości sięgały znacznie dalej, niż Roman Piotrowski mógł pierwotnie przewidzieć. Jako osoba, która okupację spędziła w Anglii, miał niewłaściwe pochodzenie klasowe, rozbudowane kontakty naukowe ze światem zachodnim, a przede wszystkim reprezentował naukę „burżuazyjną”, uznaną za niepotrzebną w nowej socjalistycznej rzeczywistości (prawo handlowe), w której gospodarka miała opierać się na centralnym planowaniu. Nie został zatem dopuszczony do odbudowy Wydziału i nie zostało mu powierzone kierownictwo odbudowywanej katedry prawa cywilnego; przez nowe władze był zaledwie tolerowany.
Taka sytuacja musiała odbić się bardzo negatywnie na pracy naukowej, po pierwsze niesprzyjające warunki (niechęć otoczenia), po drugie kierunek badań i zainteresowań profesora, który był całkowicie sprzeczny z nowym socjalistycznym spojrzeniem na prawo prywatne, w którym to – w ramach nowej gospodarki, centralnie planowanej ze znacjonalizowanym przemysłem i bankami oraz skolektywizowanym rolnictwem – nie było miejsca na prawo handlowe.
Wojna, emigracja i przede wszystkim władza ludowa złamały tę niezwykłą osobowość naukową, jednak nawet w takich okolicznościach profesor nie potrafił pozostawać bezczynny. W okresie tym, gdy został przez nową władzę odsunięty, jako przedstawiciel nauki burżuazyjnego prawa i ledwie tolerowany, gdyż jego zainteresowania przedwojenne dotyczyły problematyki uznanej za wrogą w państwie socjalistycznym, mógł się poświęcić swej nowej pasji, a mianowicie problematyce Słowian, czego efektem było kilka artykułów z zakresu słowianoznawstwa, ogłoszonych na łamach „Życia Słowiańskiego” w latach 1948–1952.
Dopiero przełom polskiego października i destalinizacja pozwoliły profesorowi zabrać głos na dotychczas zakazane jako burżuazyjne tematy i podjąć, choć w niewielkim stopniu, obronę prawa gospodarczego i handlowego. Lecz jak na ironię przyszło mu pracować w czasach, gdy dziedziny te uważano za niechciany relikt minionej epoki. Opublikował kilka artykułów m.in. Przed nowym wydaniem polskiego prawa handlowego, „Handel Zagraniczny” 1958, nr 2; Rosnąca aktualność prawa handlowego w Polsce, „Handel Zagraniczny” 1958, nr 6; The great importance of commercial law for peaceful economic collaboration of all nations, w dwumiesięczniku jugosłowiańskim „The New Yugoslav Law” 1958, nr 3–4; Aktualność prawa handlowego, „Nowe Prawo” 1959; Zasada jednolitości prawa cywilnego a prawo gospodarcze, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1960, nr 9; Jeszcze o „niedolach prawa gospodarczego”, „Prawo i Życie” 1961 oraz cykl artykułów z dziedziny polskiego ustawodawstwa gospodarczego w kwartalniku londyńskim „The Journal of Business Law” (którego od 1958 był korespondentem zagranicznym), poświęconych problematyce prawa gospodarczego i handlowego. Ten okres powrotu do aktywności naukowej i walki o właściwe miejsce prawa handlowego i gospodarczego w systemie prawnym przerwała przedwczesna śmierć tego światowego formatu, wybitnego, niechcianego przez PRL uczonego.
Roman Piotrowski przez większą część swojej naukowej działalności był związany z Uniwersytetem. Przy czym był związany nie tylko działalnością naukową i dydaktyczną, lecz także organizacyjną. Swoje związki z Uniwersytetem zaczynał bardzo skromnie – od umowy zlecania na prowadzenie zajęć – jako bardzo młody, ale znany już w środowisku międzynarodowym naukowiec w 1934 roku.
W roku akademickim 1934/1935 został zatrudniony na Wydziale Prawa UW jako docent, a następnie profesor nadzwyczajny i prowadził zajęcia z prawa handlowego i gospodarczego. Po okresie wojennej emigracji od 1948 roku powraca do pracy naukowej i dydaktycznej na Wydziale jako profesor nadzwyczajny prawa handlowego. Niestety, ze względu na swoje zainteresowania naukowe (niezgodne z „duchem nowych czasów”), pochodzenie społeczne i działalność w okresie wojny nie znajduje uznania ani zaufania nowych władz. Dopiero po odwilży 1956 roku podejmuje nieśmiałe próby obrony prawa gospodarczego i handlowego.
Profesor Piotrowski pełnił także funkcje organizacyjne na Wydziale Prawa. W 1938 roku został powołany na stanowisko Kierownika Katedry Prawa Handlowego i Wekslowego, którą to funkcję objął ponownie po powrocie na UW, jednak na krótko, gdyż Katedra ta została zlikwidowana (ze względu zarówno na przedmiot, jak i osobę kierownika), a Piotrowski został przeniesiony w roku akademickim 1950/1951 do Zespołu Katedr Prawa Cywilnego. Od tego momentu nie powierzano mu już żadnych stanowisk i nie dopuszczano do pracy organizacyjnej. Wykładał jednak nadal prawo cywilne dla studentów studium zaocznego, dla których w ramach pomocy dydaktycznej opracował podręcznik – Przewodnik do nauki prawa rzeczowego (Warszawa 1956).
Roman Piotrowski jako wybitny znawca prawa gospodarczego i handlowego brał czynny udział w międzynarodowym życiu naukowym. Działalność ta przejawiała się głównie w wykładach prowadzonych na wielu renomowanych uczelniach – przede wszystkim, w latach 1943–1946, na Polskim Wydziale Prawa Uniwersytetu Oksfordzkiego. Profesor brał także niezwykle czynny udział w krajowym życiu naukowym, zwłaszcza w okresie przedwojennym, gdy oprócz UW wykładał także na Uniwersytecie Lwowskim, uchodząc za niekwestionowany autorytet w swojej dziedzinie. O jego wielkości świadczy także fakt, że gdy po wojnie prawo gospodarcze i handlowe jako element „burżuazyjnej” nauki prawa zostało zmarginalizowane, stał się niekwestionowanym autorytetem na skalę krajową w dziedzinie, którą wcześniej traktował hobbistycznie, a mianowicie problematyce Słowiańszczyzny; został m.in. kierownikiem wydziału naukowego w Komitecie Słowiańskim w Polsce.
Profesor Piotrowski brał też czynny udział w życiu publicznym. Był wieloletnim sędzią, w latach 1924–1926 odbył aplikację sądową w Sądzie Okręgowym we Lwowie, a w latach 1927–1933 pełnił funkcję sędziego okręgowego Sądu Okręgowego Cywilnego (Wydział Handlu) we Lwowie. W latach 1933–1939 był radcą prawnym w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, a następnie objął stanowisko kierownika Biura Kartelowego w tym samym ministerstwie. W okresie wojny i emigracji w latach 1941–45 był radcą prawnym emigracyjnego Ministerstwa Prac Kongresowych w Londynie, a w latach 1946–1947 pełnił funkcję zastępcy członka polskiej delegacji przy Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości w Norymberdze i członka (zastępcy delegata polskiego) w międzynarodowej Komisji Zbrodni Wojennych w Londynie. Po powrocie do kraju w 1948 roku został radcą prawnym w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, a od 1949 radcą prawnym w Ministerstwie Handlu Zagranicznego, w tym charakterze reprezentował stronę polską w licznych sprawach sądowych za granicą (m.in. w Wielkiej Brytanii, RFN, Jugosławii, Indiach).
Prace prof. Piotrowskiego cechuje żywy styl, temperament polemiczny, oryginalność argumentacji i śmiałość wniosków. Cechy publicystyki wiernie odzwierciedlają jego charakter jako człowieka. Był szanowany za gorliwość i sumienność w pracy, za szczerość i odwagę w wyrażaniu własnych przekonań. Był powszechnie lubiany, zdobywał sobie sympatię współpracowników i studentów żywością swego usposobienia i niezachwianym optymizmem życiowym.
Zmarł 26 kwietnia 1963 roku w Warszawie w wieku 65 lat.
Wybrana literatura
Archiwum UW, sygn. K3951.
Buczkowski S., Roman Piotrowski, „Państwo i Prawo” 1963, nr 8/9, s. 358.
Jankiewicz A., W poszukiwaniu idei państwa prawa. Koncepcje Komisji Prac Ustawodawczych Ministerstwa Sprawiedliwości Rządu RP (1942–1945), Warszawa 1992.
Landau Z., Roman Piotrowski, [w:] PSB, t. XXVI, cz. 3, Wrocław 1981, s. 499–500.