Miasto. Uniwersytet. Literaturoznawstwo. Poznań lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku jako przestrzeń działania członków Koła Polonistów

Książka opowiada o grupie filologów z poznańskiego Koła Polonistów. Prezentuje rozmaite typy ich aktywności – publicznej i prywatnej, instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej, uniwersyteckiej i pozauniwersyteckiej – podejmowane w przestrzeni miejskiej międzywojennego Poznania.

Przedmiotem badań autorki jest trudna do zdefiniowania relacja między miastem, uniwersytetem oraz literaturoznawstwem, praca ma stanowić mikronarracyjny przyczynek do kulturowej historii nauki o literaturze. Analiza środowiska poznańskiego Koła Polonistów pozwala także rozeznać się w funkcjonowaniu jednej z lokalnych grup inteligencji polskiej w okresie jej dynamicznej modernizacji, przechodzenia od wzorów przednowoczesnych do sposobu działania typowego dla nowoczesnej warstwy ludzi wykształconych.

Rozprawa Adeli Kobelskiej jest przedsięwzięciem pionierskim i szczególnie ważnym dla wydobywania historycznych przesłanek polskiej teorii literatury oraz wiedzy o kulturze. Jest także istotnym wkładem w antropologię nowoczesnego miasta na ziemiach polskich. (…) Niewiele jest u nas prac o podobnym zamyśle. Autorka posiada – nazwę to tak – „wyobraźnię sferyczną”, co jest potrzebne dla odkrywania i analizy homologii systemów oraz budowania „sferycznych” modeli. Modele te, w zgodzie z założeniami autorki, nie mają pretensji do uniwersalności, są socjohistorycznie skonkretyzowane, są „swoiste”, przybliżają istotę opisywanej rzeczywistości. Ważne jest, że są to modele „w ruchu”, którego kulturowa trajektoria jest dobrze opisana i uzasadniona, a wyznaczają tę trajektorię procesy konstytuujące nowoczesne miasto, nowoczesny uniwersytet i nowoczesne literaturoznawstwo.
Prof. dr hab. Roch Sulima

Udane połączenie starannie przemyślanych opcji teoretycznych z pieczołowicie zgromadzonym materiałem historycznym sprawia, że praca stanowi przykład kulturoznawczej praktyki badawczej wysokiej próby. Tym owa fuzja istotniejsza, że nieczęsto wszak zaglądamy do archiwów – raczej o nich (co mniej pracochłonne i łatwiejsze) „teoretyzujemy”. (…) Autorka znakomicie łączy dociekliwość historyczną z kompetencją teoretyczną obejmującą koncepcje nowoczesnego życia (które było przede wszystkim – by przywołać tytuł zapomnianej książki Marcina Czerwińskiego – „życiem po miejsku”). Wskazując na specyfikę Poznania w kontekście dużych miast byłego zaboru rosyjskiego i austriackiego, w tym na solidną poniemiecką infrastrukturę, stosunkową zamożność ograniczającą aspiracje emancypacyjne i na silną identyfikację mieszkańców z miastem, podkreśla, iż modernizację miejskiego życia chce badać zarówno w aspekcie globalnym, jak i lokalnym.
Prof. dr hab. Anna Zeidler-Janiszewska