Sztubak, student i uczony. Ernst Bernheim w egodokumentach 1865-1880 / Pennäler – Student – Privatdozent. Der Historiker Ernst Bernheim in Selbstzeugnissen 1865-1880

Ernst Bernheim (1850-1942) – badacz średniowiecznych doktryn historiozoficznych i właściwy twórca współczesnej metodyki historycznej, na którego dorobku – świadomie bądź nie – opiera się praca zawodowych historyków. Edycja, zawierająca głównie jego listy do rodziców – ale też innego rodzaju źródła z okresu dorastania – stara się odpowiedzieć m.in. na pytanie o wpływ, jaki na tożsamość studenta i wreszcie karierę młodego badacza miał jego dom rodzinny. Daje też wyjątkowy wgląd w rozwój intelektualny dojrzewającego uczonego, który w korespondencji z rodzicami pisze nie tylko o swoich naukowych sukcesach, ale i o perypetiach dnia codziennego.

*********

Ernst Bernheim (1850-1942) legte die Grundlagen der modernen Geschichtswissenschaft. Auch heute noch greifen Historikerinnen und Historiker, bewusst oder unbewusst, auf seine Methodenlehre zurück. Die hier erstmals edierten Briefe an die Eltern und andere Dokumente des jungen Bernheims liefern Bausteine einer intellektuellen Biografie. Sie lassen den Leser an der Entwicklung des Schülers und Studenten zum Gelehrten teilhaben, an der Rolle des Elternhauses, an ersten Erfolgen, aber auch Alltagssorgen und Nöten des späteren Universitätsprofessors.

*********

Schoolboy, Student and Scholar. Ernst Bernheim in Self-documents 1865-1880

The book, containing mostly Bernheim’s letters to his parents and other sources from his adolescents years, attempts to answer the question what influence his family home had on the identity of a young student and the career of a scholar. It also gives a unique insight into intellectual development of a rising academic who, in his correspondence with parents, writes about his scholarly achievements and everyday problems.

Keywords: Ernst Bernheim, methodology of history, self-documents, university studies, Germany in the second half of the 19th century, correspondence.

Dr Aleksandra Kuligowska – pracuje w Zakładzie Nauk Pomocniczych i Metodologii Historii Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Pracę doktorską poświęciła koncepcjom teoretycznym jednego z najwybitniejszych twórców metodologii historii Ernsta Bernheima, na temat których opublikowała książkę i kilka artykułów w czasopismach naukowych. Zajmowała się historią II wojny światowej i okresu powojennego w Wielkopolsce. Obecnie jej badania koncentrują się na tematyce kształtowania się warsztatu badawczego polskich historyków w XIX wieku na tle europejskim.

Prof. Mathias Niendorf – historię i slawistykę studiował początkowo w Heidelbergu, staże naukowe odbywał w Poznaniu i Moskwie, magisterium uzyskał zaś w Tybindze (Tübingen). Doktorat obronił w Kilonii (Kiel) na podstawie studium mikrohistorycznego stosunków narodowościowych na byłym pograniczu polsko-niemieckim. Po obronie pracy doktorskiej był pracownikiem naukowym w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie. Laureat Nagrody Zagranicznej „Przeglądu Wschodniego“ 2006 roku za pracę habilitacyjną "Wielkie Księstwo Litewskie. Studia nad kształtowaniem się narodu u progu epoki nowożytnej (1569-1795)" (tłum. polskie: Poznań 2011). Od 2010 roku profesor historii Europy Wschodniej w Gryfii (Greifswaldzie).