Życie rzeczy w powojennej Polsce

W książce zilustrowane są rola i znaczenie przedmiotów w okresie powojennego niedoboru. Autorka analizuje zróżnicowane materiały (oficjalne dokumenty, pamiętniki i wspomnienia, beletrystykę, filmy, fotografie, plakaty), które traktuje jako źródło wiedzy o sposobach funkcjonowania przedmiotów oraz wyobrażeniach na ich temat. Przedstawia trzy studia przypadku zorganizowane wokół kategorii przedmiotów „znalezionych”, „gościnnych” i „nowych”, które oświetlają z różnych perspektyw relacje między przedmiotami i podmiotami.

Życie rzeczy w powojennej Polsce to opowieść o kilku latach po drugiej wojnie światowej z perspektywy codziennych przedmiotów – nie tylko tych rzeczywistych, ale również wyobrażonych. O poszukiwaniach ukrytego skarbu, o gościnnych przedmiotach na Ziemiach Odzyskanych, o szabrze wprawiającym rzeczy w nieustanny ruch z rąk do rąk, o zachodnich darach płynących do Polski, wreszcie o wizjach nowych przedmiotów kształtujących nowy socjalistyczny porządek. To również opowieść o długu zaciągniętym u poprzednich właścicieli przejmowanych przedmiotów, który staje się nieusuwalną częścią polskiej tożsamości.

Nie jest to jednak historia rzeczy, ale próba dotarcia do historii w rzeczach – nie rekonstrukcja biografii konkretnych przedmiotów, ale poszukiwanie zastygłych w nich pragnień i fantazji polskiej kultury. Jakie emocje i pragnienia rzeczy pobudzały? W jaki sposób nadawano im nowe znaczenia? W jaki sposób przedmioty były używane do organizowania i przekształcania emocji – niepewności, obaw, ale i nadziei? Jaką rolę widziała w nich nowa władza i jak wykorzystywała je do budowy nowego porządku?

******

The life of objects in post-war Poland

An analysis of the role and meaning of objects in the post-war period of shortages. The book makes use of official documents, diaries and memoirs, fiction, films, photographs, posters, treated as sources of knowledge on the ways of functioning of objects and their perception. Three case studies organized around the category of "found", "guest" and "new" objects illustrate the relations between objects and subjects.

Keywords: objects, images, post-war period, shortage, looting, social conceptualizations.

Zobacz inne publikacje w serii: Communicare – historia i kultura »

Autorka daje nam niezwykłą, nową perspektywę nie tylko na pierwsze lata Polski powojennej, ale i na cały PRL. Jej praca pokazuje, jak można zająć się światem emocji obywateli PRL-u. Jednocześnie demonstruje, jak można nowatorsko korzystać ze źródeł i odkrywać polityczne znaczenie zjawisk kultury materialnej.
Z recenzji prof. Padraica Kenneya

Badania Agaty Zborowskiej doskonale wpisują się w przedsięwzięcie prze-pisywania naszej społecznej oraz kulturowej historii. [Jej książka] potrafi wciągnąć jak dobry esej czy reportaż.
Z recenzji dr. hab. Jana Sowy

Recenzja autorstwa Adama Pisarka opublikowana w dwutygodniku "artPAPIER": RZECZ-POSPOLITA »

Agata Zborowska – kulturoznawczyni związana z Instytutem Kultury Polskiej UW. Zainteresowana teorią rzeczy i afektów, teorią krytyczną oraz historią kultury XX wieku. Studiowała na University College London (2014) i Indiana University Bloomington (2016). Post-doc fellow na University of Chicago (2019). Stypendystka programu Preludium i Etiuda Narodowego Centrum Nauki. Redaktorka pisma „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”.