Oryginalność czy wtórność? Studia poświęcone polskiej kulturze politycznej i religijnej (X-XIII wiek)

Prezentowana książka zawiera zbiór artykułów, których wspólnym celem jest zbadanie, na ile kultura polska X–XIII wieku nosiła cechy oryginalne, na ile zaś była wtórna. Powszechnie wiadomo, że chrześcijaństwo – religia panująca w Polsce tamtych czasów – uformowało się poza jej granicami. Jego recepcja nie miała jednak charakteru mechanicznego.

Przy bliższym przyjrzeniu okazuje się, że w Polsce niektóre elementy duchowości katolickiej zadomawiały się szybciej, inne zaś wolniej, do niektórych przywiązywano dużą wagę – niekiedy większą niż na Zachodzie – a inne pomijano. Niekiedy zdarzało się też, że pewne procesy zachodzące w Kościele katolickim miały swój początek w naszym kraju.

Ustrój monarchiczny Polska odziedziczyła po czasach pogańskich, a w piastowskiej kulturze politycznej da się też wskazać elementy specyficzne, odmienne od zjawisk znanych z Europy Zachodniej. Jednocześnie w kontakcie z chrześcijańskim Zachodem monarchia ta pozyskiwała nowe, zaczerpnięte stamtąd prerogatywy i środki działania. Przyswajano je jednak stopniowo, gdy warunki w Polsce na to pozwalały. Oryginalność kultury polskiej polegała zatem na selektywnym przyjmowaniu płynących z Zachodu wzorców i twórczym ich dostosowywaniu do miejscowych potrzeb.

******

Original or Secondary? Studies on Polish Political and Religious Culture (10th-13th Century)

The authors of the articles aim to examine to what extent Polish culture in 10th-13th century was original or secondary. In Poland, some elements of Catholic spirituality – formed outside its borders – settled in faster or more slowly, some carried more weight than in the West, some were omitted. It did happen, however, that some processes taking place in Catholic church originated in Poland.

Keywords: medieval history, church history, Christianity in the Middle Ages, religious culture, Poland during the Piast dynasty.

Marzena Matla, https://orcid.org/0000-0002-7711-5426
Aktywność kulturotwórcza przedstawicielek dynastii w Polsce i w Czechach schyłku XII i pierwszej połowy XIII w. – pierwiastki rodzime i obce
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.583-653

Paweł Figurski, https://orcid.org/0000-0002-4348-3781
Liturgiczne początki Polonii. Lokalna adaptacja chrześcijańskiego kultu a tworzenie „polskiej” tożsamości politycznej w X–XI w.
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.725-796

Maksymilian Sas, https://orcid.org/0000-0001-5813-2047
Między swoistością a typowością: kult św. Piotra Apostoła w monarchii wczesnopiastowskiej na tle środkowoeuropejskim (do końca XI w.)
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.291-377

Anna Dryblak, https://orcid.org/0000-0002-4472-7514
Oryginalne czy wtórne? Fundacje klarysek małopolskich a ideał klariański u ich zarania
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.654-724

Mateusz Bogucki, https://orcid.org/0000-0001-8810-8785
Oryginalność i wtórność mennictwa polskiego w X–XII w.
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.164-232

Miłosz Sosnowski, https://orcid.org/0000-0002-1517-6979
Oryginalność i wtórność wczesnej polskiej hagiografii (do końca XIII w.) – wybrane problemy
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.491-582

Grzegorz Pac, https://orcid.org/0000-0001-8371-9560
Papieska kanonizacja Pięciu Braci – przejaw naśladownictwa czy nowatorstwa? Wokół przemian kultu świętych na peryferiach chrześcijaństwa łacińskiego w X–XII w.
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.378-446

Lukáš Reitinger, https://orcid.org/
Polské země a originálnost piastovské monarchie jako inspirace a nástroj panovnické seberezentace Přemyslovců
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.233-290

Jakub Morawiec , https://orcid.org/0000-0003-3942-0566
Postrzeganie obcych w średniowiecznej historiografii skandynawskiej i polskiej w X–XII w
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.797-833

Marcin R. Pauk, https://orcid.org/0000-0001-5438-4060
Regnum in se divisum. Ku syntezie kultury politycznej Piastów doby dzielnicowej
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.76-163

Wojtek Jezierski, https://orcid.org/0000-0002-1305-808X
Udomawianie św. Wojciecha. Mitologizacja misjonarstwa i władzy biskupiej w Polsce i w Skandynawii od XI do XIII w.
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.447-490

Roman Michałowski, https://orcid.org/0000-0002-5443-589X
Władca i Kościół w średniowieczu wobec przeżytków pogaństwa. Ze szczególnym uwzględnieniem Polski i innych krajów Europy Środkowej
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.834-886

Roman Michałowski, https://orcid.org/0000-0002-5443-589X
Grzegorz Pac, https://orcid.org/0000-0001-8371-9560
Wprowadzenie
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.7-26

Radosław Kotecki, https://orcid.org/0000-0002-6757-9358
Żydzi, świętokradcy i pokój książęcy. Wokół instytucji protekcji monarszej w Polsce piastowskiej
https://doi.org/10.31338/uw.9788323542094.pp.27-75