Narracja i performatywność. O późnej prozie Leopolda Buczkowskiego (EBOOK)

Tematem książki jest późna twórczość jednego z najbardziej niezwykłych i kontrowersyjnych pisarzy polskich XX wieku – Leopolda Buczkowskiego, nazywanego często „polskim Beckettem”. Autor poddał szczegółowej analizie najtrudniejsze w odbiorze i najrzadziej komentowane przez badaczy późne dzieła Buczkowskiego, opublikowane po roku 1970: Uroda na czasie, Kąpiele w Lucca, Oficer na nieszporach i Kamień w pieluszkach.

Twórczość ta łączyła literaturę polską z najważniejszymi nurtami awangardowej powieści zachodniej. Kluczowym problemem i motywem przewodnim książki jest kryzys opowiadania w prozie współczesnej oraz performatywność.

*********

The Narration and Performativity. On Leopold Buczkowski’s Late Prose

The book focuses on late works of Leopold Buczkowski, one of the most unusual and controversial Polish writers of the 20th century, often called a “Polish Beckett”. The author analyses in detail Timely Beauty (Uroda na czasie), Bathing in Lucca (Kąpiele w Lucca), The officer at the Vespers (Oficer na nieszporach) and A Stone in the Nappies (Kamień w pieluszkach), published after 1970 Buczkowski’s late works considered the most hermetic and the least commented on.

Buczkowski’s works linked Polish literature to the most important trends in the avant-garde Western novel. The key problem and motif of the book is the crisis of the novel in contemporary prose and performativity.

Keywords: Leopold Buczkowski, performativity, non-narrativity, war, trauma, Holocaust, prose, novel, unfictionality, experiment, the avant-garde, collage.

Bogdan Owczarek należy niewątpliwie do grupy krytyków i badaczy trwale zafascynowanych zadaniem odszyfrowania autorskiego zamysłu, rozłamania „kodu”, zaproponowania czy wymyślenia takich lekturowych „ram” odbioru, które pozwolą znaleźć jakąś teoretyczną (?), estetyczną (?), egzystencjalno-światopoglądową (?) legitymizację dla pisarskiej strategii oraz literaturoznawczą (?), tematyczną (?), doświadczeniową (?) kwalifikację dla statusu tych tekstów, uchylających się skutecznie od odpowiedzi na fundamentalne pytanie: o czym one są? O co w nich chodzi? […]
Odwołując się kompetentnie i rzeczowo do światowej literatury przedmiotu (zwłaszcza dotyczącej teorii prozy nienarracyjnej, niefabularnej, nie-arystotelesowskiej, nie-klasycznej etc., etc.) oraz polskiej literatury przedmiotu poświęconej twórczości Buczkowskiego, autor prowadzi konsekwentnie swą argumentację na rzecz nie: narracyjnego, lecz: dyskursywnego charakteru tej prozy oraz performatywnego statusu korelujących, zderzających się w niej zdarzeń tekstowych. Autor starannie dobiera argumenty i przykłady, wnikliwie analizuje konkretne rozwiązania budujące „inscenizacyjny” charakter dyskursu Buczkowskiego, wnosi też istotny wkład do rozwiązania niektórych zagadek znaczeniowych – tytułowego „kamienia w pieluszkach” oraz znaczącego kontekstu dla drugiego tytułu „oficera na nieszporach” – co bez wątpienia dokumentuje i potwierdza merytoryczne walory książki.
Z recenzji prof. dr. hab. Ryszarda Nycza

Narracja i performatywność to praca historyczno-literacka o mocnym zapleczu teoretycznym, proza Buczkowskiego jest przy tym rozważana w niej na tle przemian prozy światowej drugiej połowy XX wieku, przede wszystkim prozy nienarracyjnej, tzn. osłabiającej lub rezygnującej z głównej funkcji tradycyjnej narracji – opowiadania o przemianach losów bohatera. Dużą wartością pracy jest także uwzględnienie niektórych najnowszych koncepcji metodologicznych (jak tytułowa performatywność) oraz kontekst poetologiczny (uwaga poświęcona kompozycji poszczególnych utworów. […]
Narracja i performatywność jest też świadectwem dobrej pamięci badawczej, by nie powiedzieć, wierności Bogdana Owczarka tej wyjątkowo trudnej i wymykającej się kolejnym konceptualizacjom twórczości.
Z recenzji dr. hab. Radosława Siomy, prof. UMK