Mosty wzajemnego zrozumienia. Wizyta Billy'ego Grahama w Polsce w październiku 1978 roku

Publikacja omawia wizytę amerykańskiego kaznodziei Billy’ego Grahama w Polsce w 1978 roku. Graham znany był przede wszystkim z zakrojonych na szeroką skalę przedsięwzięć ewangelizacyjnych, organizowanych po wojnie w Stanach Zjednoczonych, w Europie Zachodniej, a później także na innych kontynentach. Oprócz propagowania ewangelikalnego chrześcijaństwa, niosły one również przesłanie kulturowe, a pośrednio i polityczne.

W powojennym świecie religia była ważnym czynnikiem w dwubiegunowym podziale na wolny i demokratyczny Zachód oraz ateistyczny, opresyjny komunistyczny blok wschodni. Chrześcijaństwo i swoboda jego praktykowania stały się wyznacznikiem wolności obywatelskich, sukcesu społeczno-gospodarczego, stabilności politycznej i porządku moralnego.

Autor przedstawia uwarunkowania przyjazdu Grahama do Polski, a także przebieg i skutki tego mało dziś obecnego w polskiej pamięci zbiorowej wydarzenia. Analizuje przyczyny zaproszenia wystosowanego przez polski Kościół baptystów, stosunek do wizyty innych wyznań protestanckich i Kościoła katolickiego, jak również władz PRL, przy założeniu, że była ona czymś więcej niż tylko ewangelizacją prowadzoną przez znanego kaznodzieję.

Publikacja pokazuje, w jaki sposób stworzony przez détente nowy klimat w stosunkach Wschód – Zachód umożliwił prowadzenie dyplomacji metodami nieformalnymi. Obrazuje także stosunki religijne w Polsce i na świecie w latach 70. XX w., ekumenizm i swoistą konkurencję międzywyznaniową. W wizycie Grahama spotyka się kilka elementów: religijny, widoczny we wzmocnieniu baptyzmu/protestantyzmu w Polsce, Europie Wschodniej i ZSRR, kulturowy, polegający na eksporcie ewangelikalnej wersji protestantyzmu, oraz polityczny, związany z realizowaniem w nietradycyjny sposób obecności amerykańskiej w świecie komunistycznym.

******

The Bridges of Mutual Understanding. Billy Graham’s Visit to Poland in October 1978

The publication discusses the visit of the American preacher Billy Graham to Poland in 1978, presenting its circumstances, course and results. It analyses the causes of the invitation issued by the Polish Baptist Church as well as the attitudes towards it adopted by other Protestant churches, Catholic Church and the authorities of the Polish People’s Republic. It also shows religious relations in Poland and in the world in the 1970s and American presence in communist countries made possible through unconventional methods.

Keywords: Billy Graham, Polish People’s Republic, preacher, USA-USSR relations, religious relations, evangelism, Protestants, Baptists.

Dr hab. Włodzimierz Batóg (ur. 1966) – profesor w Ośrodku Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, badacz historii społecznej Stanów Zjednoczonych po II wojnie światowej, stypendysta amerykańskich, niemieckich i holenderskich ośrodków naukowych. Autor monografii dotyczącej zwalczania Komunistycznej Partii Stanów Zjednoczonych i antywojennych protestów studenckich w latach 60-tych oraz artykułów poświęconych amerykańskiej lewicy radykalnej.