Uroczystości, stroje i insygnia w ceremoniale Uniwersytetu Warszawskiego 1816–1939

Książka jest poświęcona zwyczajom Uniwersytetu Warszawskiego od momentu jego utworzenia w 1816 r. aż po wiek XX. To pierwsza tego typu monografia dotycząca uczelnianych uroczystości oraz ceremonialnych rekwizytów UW. Autor ukazuje rolę, jaką obrzędowość akademicka odgrywała w wielu sferach funkcjonowania uniwersytetu. Swój wywód uzupełnia reprodukcjami archiwalnych zdjęć i dokumentów oraz licznymi kolorowymi ilustracjami przybliżającymi bogaty świat ceremoniału uniwersyteckiego. Punktem wyjścia do rozważań autora były tradycje europejskich ośrodków naukowych, m.in. Bolonii, Paryża, Londynu i Berlina, oraz najstarszych polskich uczelni w Krakowie, Wilnie i we Lwowie.

CEREMONIAŁ to bardzo ważny obszar funkcjonowania uczelni, nierozerwalnie związany z jej dziejami i rozwojem. Mimo że historia liczącego sobie jedynie nieco ponad 200 lat Uniwersytetu Warszawskiego pełna była trudnych chwil, a ciągłość jego działania nieraz była wystawiana na próbę, społeczności akademickiej udało się stworzyć piękne i ważne zwyczaje, które przetrwały do dziś. Autor kreśli szerszy kontekst tych procesów, ukazując warszawskie obyczaje uniwersyteckie na tle obrzędowości uczelni w Bolonii, Paryżu, Berlinie, Krakowie czy Wilnie. Czytelnicy dowiedzą się, jakie były okoliczności projektowania najstarszych tóg dla warszawskiej Alma Mater i jak wyglądały insygnia w okresie międzywojennym, a także poznają dekorację i wyposażenie przedwojennej głównej auli w Pałacu Kazimierzowskim, w której odbywały się inauguracje roku akademickiego, promocje doktorów honoris causa oraz wystąpienia znamienitych gości. Przekonają się też, że pewne elementy i rekwizyty związane obrzędowością uczelnianą na jakiś czas zanikały lub przyjmowały obcy kulturowo charakter. Zawsze jednak później powracały, w formie i znaczeniu nawiązujących do dawnych tradycji, by błyszczeć z jeszcze większą mocą w scenerii uniwersyteckiej.

******

Celebrations, Costumes and Insignia in the Ceremonial of the University of Warsaw 1816–1939

The book is devoted to the customs of the University of Warsaw from its establishment in 1816 until the 20th century. It is the first monograph of this type concerning celebrations and ceremonial paraphernalia of the University. The author shows the role that academic rites played in many spheres of functioning of the University. He supplements his work with reproductions of archival photographs and documents, and numerous colour illustrations presenting the rich world of the university ceremonial. The starting point for the author’s considerations were the traditions of European research centres, such as Bologna, Paris, London and Berlin, as well as the oldest Polish universities in Cracow, Vilnius and Lviv.

Keywords: Warsaw University, ceremonial, rites, insignia, academic celebrations

Dr Adam Tyszkiewicz – historyk sztuki, archeolog i historyk medycyny, absolwent UW. Naukowo zajmuje się dziejami szkolnictwa wyższego z uwzględnieniem przede wszystkim dziedzictwa Uniwersytetu Warszawskiego, a także historią chorób zakaźnych, ich recepcją w kulturze i przedstawieniami ikonograficznymi. W latach 2018–2021 dyrektor Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Autor kilkudziesięciu publikacji, które ukazały się m.in. w „Rozprawach z Dziejów Oświaty”, „Almanachu Warszawy”, „Kronice Warszawy”, „Muzealnictwie” oraz „Studiach Wilanowskich”. Współautor książki Od dżumy do COVID-19. Choroby, epidemie i pandemie w medycynie i humanistyce (Warszawa 2022). Wielokrotnie nagradzany w kategorii „Najlepszy Wykładowca” na Uniwersytecie Otwartym UW. Przewodnik po Warszawie. Inne zainteresowania: sztuka cmentarzy, urbanistyka miejska, malarstwo włoskie i niemieckie oraz architektura europejskich uniwersytetów.