Kruche życia po obu stronach Sanu. Wspomnienia ostatniego pokolenia świadków II wojny światowej i powojnia (EBOOK)

Książka porusza zagadnienia mało obecne w historiografii, pisanej na ogół z perspektywy historii narodowych. Autorzy i autorki, opisując życie na polsko-ukraińskim pograniczu, odsłaniają mechanizmy prowadzące do załamania przedwojennego ładu społecznego oraz przyglądają się stosowanym przez lokalną ludność strategiom przetrwania, które polegały między innymi na posługiwaniu się tożsamością etniczną w sposób zmienny, zależny od okoliczności.

Książka oferuje wielowymiarowy wgląd w dynamikę relacji społecznych w ówczesnej wsi, z uwzględnieniem sytuacji kobiet i dzieci oraz postaw wobec ludności cywilnej wśród partyzantów należących do różnych formacji. Dużo uwagi poświęcono sytuacji świadkowania przemocy przez ówczesne dzieci i specyfiki osadzonej w tych doświadczeniach pamięci. W książce mówi się też o tym, jak mieszkańcy tego regionu obecnie postrzegają swoją lokalną tożsamość i jaką rolę w procesie pamiętania i uobecniania przeszłości odgrywa ich otoczenie materialne.

******

Precarious Lives on Both Sides of the San. Memories of the Last Generation of Witnesses to World War Two and the Post-War Period

The book touches upon issues largely absent from the usual nation-centred historiography. The authors describe life in the Polish-Ukrainian borderland, laying bare the mechanisms that led to the collapse of pre-war social order and scrutinizing the survival strategies used by the local population, one of which was the labile recourse to ethnic identity depending on the situation at hand.

The book offers a multifaceted insight into the dynamic of social relations in the period’s countryside, including the situation of women and the attitudes towards the civilian population on the part of partisans from different formations. Much attention is devoted to child witnesses of violence and the specificity of the memory stemming from those experiences. Also discussed is the perception that today’s inhabitants of the region have of their local identity as well as the role played in the processes of remembering and recalling the past by the material surroundings.

Keywords: war, memory, violence, Polish-Ukrainian borderland, historical anthropology, the San.

Olga Załęska, https://orcid.org/0000-0003-3349-5807
„No niech tak będzie – no tera już jestem Polka, ale byłam Ukrainką”. Społeczne konteksty kształtowania tożsamości narodowej na Podkarpaciu w okresie PRL
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.183-208

Piotr Przybysz, https://orcid.org/
„Tacy właśnie nocni ludzie” – działalność partyzantów i jej reperkusje w pamięci mieszkańców Surmaczówki i Zapałowa
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.157-182

Zuzanna Newbery, https://orcid.org/0009-0000-8901-801X
„To mam na oczach…” – dziecięce świadkowanie (po)wojennym wydarzeniom
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.33-50

Mikołaj Witkowski, https://orcid.org/0000-0002-9387-350X
„Ziemia jest jedna”. Antropologiczne studium procesów tworzących idiomy leżachowskiego cmentarza
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.247-280

Magdalena Lubańska, https://orcid.org/
Antropologia wojny i powojnia w perspektywie oddolnej. Wprowadzenie
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.7-32

Iga Kondraciuk, https://orcid.org/
Antropologiczny wgląd w narracje o kobiecym doświadczeniu wojny i powojnia na podkarpackich wsiach
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.129-156

Igor Fedorowicz, https://orcid.org/0009-0001-2256-964X
Cerkiew zapamiętana. Wyobrażenia o dziedzictwie i tożsamości wśród mieszkańców Leżachowa
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.209-246

Paweł Godziuk, https://orcid.org/
Lagier. Wspomnienia o zamieszkiwaniu w sąsiedztwie ludobójstwa
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.51-78

Zuzanna Deptuła, https://orcid.org/0009-0007-1104-6935
Sąsiedztwo, relacje wzajemności i granice wspólnoty w okresie II wojny światowej i powojnia na przykładzie wsi Manasterz
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.79-102

Zofia Brola, https://orcid.org/0009-0008-8594-9800
Życie religijne społeczności mieszanych obrządkowo we wspomnieniach mieszkańców powiatów jarosławskiego i przeworskiego
https://doi.org/10.31338/uw.9788323564096.pp.103-128