Sofiści i retorzy greccy w cesarstwie rzymskim (I–VII wiek). Słownik biograficzny (PDF)

Prezentowana książka jest alfabetycznym słownikiem (czyli prosopografią) sofistów i retorów greckich działających w cesarstwie rzymskim w I–VII wieku. Obejmuje wyłącznie greckich sofistów i retorów, pominięci zaś zostali nauczyciele retoryki łacińskiej oraz łacińscy mówcy, nawet ci, którzy z pochodzenia byli Grekami. Znalazły w niej miejsce także postacie nieznane z imienia lub zajmujące się retoryką tylko marginalnie.

W opracowaniu wykorzystano szeroką i różnorodną bazę źródłową: teksty literackie, bogaty materiał epigraficzny i papirusy. Każde hasło rozpoczyna się od wskazania źródeł, na których oparta jest wiedza o konkretnej postaci, po czym zwięzła narracja przybliża informacje na temat powiązań rodzinnych, charakteru, kariery, miejsc działalności i twórczości literackiej przedstawicieli tego kręgu intelektualistów; hasłom towarzyszy zestawienie najbardziej aktualnej bibliografii. Nierzadko autorzy stawiają nowe hipotezy co do identyfikacji poszczególnych osób czy też czasów lub miejsca ich działalności.

Owocem wielkiej pracy – kwerendy źródłowej i licznych analiz jest ponad 800-stronicowy tom prosopografii greckich retorów i sofistów od I do VII wieku. Grupa społeczna o fundamentalnym znaczeniu dla kultury i edukacji antycznej, dla podtrzymania tradycji greckiej w cesarstwie rzymskim, zwłaszcza jego wschodniej części i w rodzącym się cesarstwie bizantyńskim zyskuje pierwsze tego typu pomnikowe opracowanie, które będzie odtąd stanowić podstawowe narzędzie dla dalszych badań.
Prof. dr hab. Maciej Salamon, UJ

Nie jest to bowiem banalny leksykon: przez pryzmat biografii członków całej warstwy rządzącej przez siedem wieków miastami greckiej części cesarstwa rzymskiego oglądamy w słowniku najważniejsze zjawiska z dziedziny kultury i stosunków społecznych tamtych czasów.
Prof. dr hab. Ewa Wipszycka, UW

Dr hab. Paweł Janiszewski, dr Krystyna Stebnicka oraz dr Elżbieta Szabat pracują w Zakładzie Historii Starożytnej Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, zajmują się historią Cesarstwa Rzymskiego, w szczególności kręgami intelektualnymi oraz edukacją i przemianami religijnymi tego okresu.
Przedmiotem badań Pawła Janiszewskiego jest także historiografia późnego antyku (autor książki: The Missing Link. Greek Pagan Historiography in the Second Half of the Third Century and in the Fourth Century AD, “The Journal of Juristic Papyrology. Supplement VI”, Warsaw 2006, ss. 532).